Meedoen aan medicijnstudies is vaak erg belastend voor mensen met ALS. Dit komt onder andere vanwege de vele ziekenhuisbezoeken en vermoeiende onderzoeken, zoals spierkrachtmetingen en longfunctietesten. Deze hoge fysieke belasting leidt tot het voortijdig uitvallen van deelnemers. Bovendien kunnen veel patiënten überhaupt niet deelnemen. Onderzoekers van het ALS Centrum hebben daarom, met steun van Stichting ALS en de ALS Lenteloop, een simpele, laag-belastende ‘uitkomstmaat’ ontwikkeld, die bij mensen thuis gemeten kan worden. De veelbelovende resultaten zijn deze week gepubliceerd in het tijdschrift Journal of Neurology.
Om meer en een bredere groep van mensen met ALS te laten deelnemen aan medicijnstudies, worden binnen TRICALS (voorheen Project TryMe) nieuwe ‘uitkomstmaten’ ontwikkeld, die door de patiënt zelf eenvoudig vanaf thuis gemeten kunnen worden. Uitkomstmaten zijn meetbare veranderingen bij patiënten, die onderzoekers inzicht geven in veranderingen in het ziekteverloop – en daarmee de werkzaamheid van nieuwe medicijnen. Een van die nieuwe uitkomstmaten betreft het lichamelijk functioneren: de lichamelijke activiteit gemeten met de ActiGraph. De ActiGraph meet de versnelling van het lichaam (accelerometrie) en registreert bewegingen, zoals lopen of omdraaien in een bed.
Medicijnstudies van de toekomst
In de ActiGraph studie, een onderzoek dat eind 2016 in het UMC Utrecht onder 42 deelnemers startte, is onderzocht hoe nauwkeurig het beloop van de ziekte in kaart gebracht kan worden met de ActiGraph. Elke deelnemer kreeg meerdere keren – om de twee maanden – een ActiGraph opgestuurd en werd gevraagd om de ActiGraph 7 dagen (overdag) op de heup (bijv. aan de broeksriem) te dragen. Uiteindelijk is bijna 10.000 uur aan data geanalyseerd, waarin bewegingen 30 keer per seconde werden geregistreerd (>1 biljoen meetpunten).
De onderzoekers vonden hierbij sterke verbanden tussen de ALSFRS-R vragenlijst en de gemeten lichamelijke activiteit. De ActiGraph kon echter veel nauwkeuriger het beloop van de ziekte in kaart brengen. Dit is een belangrijk resultaat en kan medicijnonderzoek aanzienlijk verbeteren. Door de nauwkeurigheid van de ActiGraph kunnen medicijnstudies met wel 30 tot 45% worden verkleind. Hierdoor kunnen onderzoekers sneller, slimmer en vooral meer medicijnonderzoek doen voor ALS. Daarnaast kan de ActiGraph thuismeten, wat in de toekomst moet gaan leiden tot medicijnstudies die bij de patiënt thuis kunnen worden uitgevoerd.
Vervolgstappen
De vervolgstappen zijn nu om het onderzoek te herhalen in externe (buitenlandse) ziekenhuizen en tevens te integreren in zorgprojecten zoals de app ‘ALS Thuismeten & Coachen’. Momenteel wordt de ActiGraph binnen het ALS Centrum al ingezet bij de MEASURE studie. Bovendien hebben de onderzoekers momenteel maar 0.01% van de beschikbare data gebruikt. Zij zullen daarom nieuwe computermodellen ontwikkelen, om alle informatie te gebruiken voor voorspellingen over het te verwachten ziektebeloop.
Het wetenschappelijke artikel is vrij toegankelijk op de website van Journal of Neurology.