Met behulp van Project MinE is wederom een nieuw succes geboekt. Recent onderzoek laat namelijk zien dat een zogeheten ‘repeat expansie mutatie’ – een fout waarbij een stukje DNA meerdere keren wordt herhaald – in het ATXN1-gen de kans op ALS vergroot. Het team van onderzoekers werd geleid door Michael van Es (UMC Utrecht) en Philip van Damme (UZ Leuven). De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Brain Communications.
Steeds vaker worden ‘repeat expansie mutaties’ gekoppeld aan een groter risico op de ontwikkeling van ALS. Zo liet eerder onderzoek van Project MinE al zien dat dezelfde type fout in het NIPA1-gen de kans op ALS verhoogt.
ATXN1-gen
De onderzoekers analyseerde het DNA van 11,700 mensen. Deze DNA-profielen zijn in het kader van Project MinE verzameld. De onderzoekers vonden dat een abnormale DNA-herhaling in het ATXN1-gen vaker voorkwam bij mensen met ALS. Het ATXN1-gen verwijst naar het deel van ons DNA dat de blauwdruk is voor de aanmaak van het eiwit ‘ataxin-1’. Het gevolg van een foutieve herhaling in dit gen is een misvormd eiwit dat te veel van het eiwitbouwsteen ‘glutamine’ bevat.
Ophoping van het eiwit TDP-43
De onderzoekers ontdekte dat het misvormde ataxin-1 eiwit ervoor zorgt dat een ander eiwit, TDP-43, niet op de juiste plek in de cel terechtkomt. Van TDP-43 is al langer bekend dat ophopingen in de cel bijdragen aan het ontstaan van ALS. Om de gevolgen van het foutieve ataxin-1 eiwit verder te ontrafelen, hebben de onderzoekers gebruik gemaakt van fruitvlieg-modellen van de ziekte ALS. Het DNA van fruitvliegjes komt voor een groot deel overeen met dat van de mens en is gemakkelijk te manipuleren. Fruitvlieg-modellen zijn daarom een zeer waardevol model voor genetisch onderzoek naar ALS. De onderzoekers toonden aan dat het gemuteerde ataxin-1 eiwit ook in fruitvliegjes tot een verslechtering van ALS symptomen leidde.
Vervolgonderzoek
De onderzoekers benadrukken dat de DNA-herhalingen in het ATXN1-gen niet op zichzelf de ontwikkeling van ALS veroorzaken. Mensen hoeven zich er op dit moment dus niet op te laten testen. Er wordt nu vanuit gegaan dat de herhalingen in ATXN1-gen samen met andere erfelijkheids- en omgevingsfactoren tot ALS leiden. De resultaten geven wel duidelijke aanknopingspunten voor vervolgonderzoek naar het ontstaan van ALS. Zo is het belangrijk precies uit te zoeken hoe het misvormde ataxin-1 eiwit de ophoping van het eiwit TDP-43 bevordert. Dit kan in de toekomst weer bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe behandelstrategieën voor mensen met ALS.
Kijk hier op de officiële website van Project MinE
