Er zijn veel aanpassingen waarmee mensen met minder functionerende handen het toetsenbord en/of de muis van de computer kunnen gebruiken. Met aangepaste bediening door een blaas-zuigsysteem en hoofdbesturing kun je bovendien ook omgevingsbediening of een alarmsysteem bedienen.
Samen met uw ergotherapeut kun je bekijken en bespreken welke aanpassingen geschikt zijn in jouw situatie.
Aanpassingen van het toetsenbord
Schermtoetsenbord
Het toetsenbord kan op het beeldscherm worden weergegeven. Een toets wordt geselecteerd met de muis of een ander aanwijsapparaat. Het schermtoetsenbord is vaak gemakkelijker dan typen, wanneer de handfunctie minder is geworden.
Mini-toetsenbord
Een mini-toetsenbord is een verkleind toetsenbord en hierdoor geschikt voor gebruikers met een klein bereik. Dit toetsenbord kan ook goed bediend worden met één hand.
Afdekraster
Voor mensen met een beperkte coördinatie van de arm en hand is er een mini-toetsenbord met afdekraster. Doordat de toetsen verzonken liggen, kan de gebruiker de hand op het toetsenbord laten rusten. Het raster is gemaakt van metaal en voorzien van vierkante gaten in de vorm van de toetsen.
Typespalk
De typespalk is een individueel op maat gemaakte spalk voor mensen die moeite hebben om de juiste toetsen te raken bij het typen. Vaak zitten de andere vingers in de weg en worden teveel toetsen tegelijkertijd aangeraakt.
De typespalk
Lees meer over toetsenbordaanpassingen op de hulpmiddelenwijzer.
| Voordelen | Aandachtspunten |
| Verbeteren van grip, houvast of stabiliteit | Minder goed verkrijgbaar via reguliere winkels |
| Mogelijkheid tot typen of schrijven wordt behouden. | Probeer hulpmiddelen uit om te kijken of het voor jou handig is. |
Software-aanpassingen
Woordvoorspelling
Bij het intypen van één of meerdere letters zorgt woordvoorspelling software ervoor dat de woorden die eerder gebruikt zijn en/of beginnen met dezelfde letters op het scherm verschijnen. De gebruiker kan het gewenste woord selecteren en zo gemakkelijker tekst invoeren.
Eenknopsbediening
Dankzij muisknop-software (hieronder verder beschreven) kan de gebruiker de meeste muisklikfuncties met een enkele knop bedienen. Zo kan hij of zij een linker muisklik omzetten naar een rechter muisklik of dubbelklik of een knop indrukken in plaats van iets te verslepen.
Muisaanpassingen
Verticale muis
De verticale muis vermindert de belasting voor de onderarm en schouder. Dankzij de verticale positie draait de gebruiker de onderarm niet op een onnatuurlijke manier naar binnen, zoals bij de traditionele ‘platte’ muis wel het geval is. De gebruiker laat de pink op de basis van de muis steunen en de duim wordt gebruikt om de knoppen te bedienen (links en rechts muisklik). Op de joystick bevindt zich een derde knop die met de vingers bediend wordt om te scrollen. Klik op onderstaande afbeelding voor een voorbeeld van een aanbieder.
Voorbeeld van een verticale muis
Trackball
Een ‘trackball’ (Engels voor ‘aanwijskogel’) is een muis waarbij de cursor op het beeldscherm verplaatst wordt met behulp van een kogel die met de vingers bewogen wordt. De trackball lijkt op een omgekeerde muis met een gedeeltelijk blootliggende en uitstekende kogel. Net als de computermuis heeft de trackball twee toetsen.
Voorbeeld van trackballs
Touchpad
Een touchpad of aanraaktableau is een aanwijsscherm dat men bedient met een vinger of duim. Via dit losse scherm wordt de cursor op het beeldscherm verplaatst en geeft de gebruiker klikopdrachten. Lees meer op de hulpmiddelenwijzer.
Voorbeeld van een aanraaktableau
Hoofdbesturing
Met hoofdbesturing kan de muiscursor van de computer met het hoofd bestuurd worden. Een kastje op het beeldscherm van de computer zendt onzichtbare lichtsignalen uit en vangt deze weer op. Een heel klein stickertje op het voorhoofd of op de bril van de gebruiker vertaalt deze signalen in beweging van de muiscursor op het beeldscherm. Omdat er geen vaste draadverbinding met de computer nodig is, kan de gebruiker zich vrij bewegen. De hoofdmuis kan samen gebruikt worden met een licht bedienbare schakelaar en in combinatie met een schermtoestenbord, waardoor volledige bediening van de computer mogelijk is. Lees meer over hoofdbesturing op de hulpmiddelenwijzer.
Voorbeeld van hoofdbesturing
Oogbesturing
Bij een computer met oogbesturing zitten in een kastje boven het beeldscherm cameraatjes die de ogen van de gebruiker volgen. Oogbesturing is directer en sneller dan hoofdbediening. Je kijkt naar een vakje en de computer reageert direct. Deze manier van bedienen kan wel vermoeiend zijn voor de ogen. Meer informatie vindt u bij www.oogbesturing.net
Lees meer over oogbesturing op de hulpmiddelenwijzer.
Minimal movement Switch
De MMS (Minimal Movement Switch) is een schakelaar die kan worden geactiveerd met minimaal kleine bewegingen. Communiceren en alarmeren wordt daardoor toch weer mogelijk. De beweging kan bijvoorbeeld gemaakt worden door een oogknipper, wenkbrauw of beweging van een wang.
Voorbeeld van een MMS systeem
Blaas/zuigsysteem
Met een muis met een blaas/zuigsysteem kan iemand alle functies van de muis met de mond bedienen. Een vrij positioneerbare arm plaatst het mondstuk voor de mond van de gebruiker. Hij of zij bestuurt de muis door het mondstuk naar de gewenste richting te bewegen. Door te blazen of te zuigen kan de gebruiker de verschillende muisfuncties activeren. Om deze muis te kunnen gebruiken, moet de patiënt voldoende controle hebben over de hoofd- en mondmotoriek. Voor het blazen en zuigen is een minimale vaardigheid noodzakelijk. Een voorbeeld van een aanbieder vind je als je klikt op onderstaande afbeelding.
Voorbeeld van een blaaszuig-schakelaar
| Voordelen | Aandachtspunten |
| Eigen computer blijven gebruiken | Tempo kan lager gaan liggen |
| Veel mogelijkheden |
Overleg met de ergotherapeut van het ALS behandelteam
Het is belangrijk dat de gebruiker zich goed laat informeren door de ergotherapeut of logopedist over de voor- en nadelen van elk type besturing. Zij hebben ervaring met de aanvraag van dergelijke gespecialiseerde hulpmiddelen en weten wat je van deze hulpmiddelen kunt verwachten. Vraag ook de leverancier naar alle voor- en nadelen, snelheid van levering en hoe snel zij hulp kunnen bieden als er reparatie nodig is.
Aanvragen van computeraanpassingen
Er is een verwijsbrief met de medische diagnose (machtiging) van de revalidatiearts of een specialist met een ergotherapeutisch rapport van eisen nodig voor het aanvragen van computeraanpassingen. De aanvraag kan gestuurd worden naar de zorgverzekeraar of naar een door de zorgverzekeraar gecontracteerde leverancier (adressen op te vragen bij de zorgverzekeraar). Controleer bij uw zorgverzekeraar waar de aanvraag naartoe gestuurd moet worden. Zorgverkeraars hebben hierover afspraken gemaakt met leveranciers. De leverancier zal een afspraak maken met de patiënt voor de indicatiestelling en het uitproberen van het hulpmiddel (de passing). De zorgverzekeraar bepaalt of er een vergoeding voor een computeraanpassing is.
