Een droge mond en het daarbij veel voorkomende taaie slijm kunnen erg hinderlijk zijn voor de ALS-patiënt. Daarnaast is een droge mond infectiegevoeliger dus een goede mondhygiëne is van groot belang bij mensen met ALS of PLS met slikproblemen. Met name bij patiënten die geen orale voeding meer tot zich nemen en hierdoor minder vaak slikken is regelmatige mondhygiëne heel belangrijk.
Door de slikstoornis worden voedingsresten en dode huidcellen van de tong en mondholte niet goed meer doorgeslikt en is de natuurlijke mondreiniging onvoldoende. Het inademen van ‘vies’ speeksel geeft een vergrote kans op een infectie, soms zelfs leidend tot een longontsteking. Daarnaast kan een patiënt uit de mond gaan ruiken. Een goede mondverzorging kan dit grotendeels voorkomen. Patiënten die ’s nachts of overdag beademd worden, kunnen ook last krijgen van een droge mond en hierdoor de behoefte voelen vaker de mond te reinigen of meer te drinken.
Oplossingen voor een droge mond
Spreken en slikken gaan moeizamer met een droge mond. Het vochtig houden van de mond door slokjes water te nemen, te spoelen met water, het gebruik van een verfrissende mondgel en een goede luchtvochtigheid in huis, vermindert het gevoel van de droge mond. Ook kan het drinken of spoelen van ananassap of andere zure producten helpen. Deze stimuleren namelijk de speekselproductie.
Kunstspeeksel in de vorm van een mondgel of mondspray kan als verlichtend worden ervaren. Hoewel het voor sommige patiënten een goede oplossing is, is de wetenschappelijke onderbouwing voor de werkzaamheid van kunstspeeksel zeer beperkt. Het verdikkingsmiddel in het kunstspeeksel zorgt dat de gel of spray aan de slijmvliezen in mond en keel blijft kleven. Het houdt de mond daardoor 1-2 uur vochtig. Een voorbeeld van kunstspeeksel is Xialine.
Er worden in kunstspeeksel verschillende soorten verdikkingsmiddel gebruikt, die allemaal andere eigenschappen hebben. Als het ene middel niet voldoende verlichting geeft, is het vaak nuttig een ander product te proberen. Verder bevat kunstspeeksel soms toevoegingen, zoals fluor om het gebit te beschermen.
Oplossingen voor taai slijm
Veel ALS-patiënten hebben last van slijmvorming en taai slijm. De verminderde hoestkracht maakt dat het taaie slijm moeilijk opgehoest kan worden. Het aanleren van hoesttechnieken kan zinvol zijn. Hierbij kan een fysiotherapeut helpen.
Er bestaat medicatie, bijvoorbeeld Fluimicil, waardoor taai slijm dunner wordt en ophoesten makkelijker gaat. Gevaar is daarbij wel dat verslikken eerder op kan treden omdat het dunnere slijm sneller wegloopt richting de keel.
Het is belangrijk het gebit en tong te poetsen en te spoelen. Een kleine tandenborstel met zachte haartjes (denk aan een kindertandenborstel) kan helpen om te voorkomen dat er een bijtreflex optreedt. Als spoelen niet meer lukt, dan kan een waterpik uitkomst bieden. De ALS-patiënt moet dan nog veilig kunnen slikken. Anders biedt een injectiespuit (met fysiologisch zout) in combinatie met een monduitzuigapparaat of een nat gaasje/sponsje (te verkrijgen bij de apotheek) mogelijkheden om de mondzorg zo optimaal mogelijk te houden. De logopedist van het ALS-behandelteam kan de patiënt en de omgeving adviseren over de mondverzorging.
(Bron: Richtlijnen logopedie en NHG)
Bekijk ook Behandelmogelijkheden bij speekselverlies, droge mond en slijmvorming – December – 2022
