Een kleinschalig onderzoek in Italië in 2008 gaf aan dat lithium de achteruitgang bij mensen met ALS zou kunnen vertragen en het leven verlengen. Echter, verdere studies, waaronder de LITRA studie van ALS Centrum Nederland, hebben dit effect van lithium niet kunnen aantonen. Het centrum raadt daarom het gebruik van lithium af.
Een klein onderzoek in Italië in 2008, waarbij lithium een positief effect leek te hebben op het ziektebeloop van ALS (met name overleving en functionele achteruitgang bij ALS-patiënten, was de aanleiding voor de start van verschillende grotere onderzoeken naar het gebruik van lithium bij ALS, waaronder de LITRA studie in Nederland en de lithium trial LiCALS in Groot-Brittannië.
Geen positief effect?
In 2010 zijn de resultaten gepubliceerd van twee van deze studies naar het effect van lithium op het ziektebeloop van ALS. Helaas konden deze twee onderzoeken het eerder gevonden positieve effect niet aantonen en gaven dus geen definitief uitsluitsel. Er viel echter het nodige aan te merken op deze onderzoeken. Zo betrof het in het ene geval een relatief kleine groep met een korte behandelduur. De andere studie had geen placebogroep (‘placebo’ betekend ‘nepmedicijn’, ofwel studiemedicatie zonder werkzaam bestanddeel) waarmee de behandelingsgroep vergeleken kon worden. In plaats van een placebogroep was er een groep die met een lagere dosering lithium behandeld werd.
Voor het definitieve antwoord werd dan ook uitgekeken naar de resultaten van de LITRA-studie en het LiCALS-onderzoek. Deze studies hadden namelijk een echte placebogroep en een langere behandelduur. Met deze manier van onderzoek zouden ook kleinere effecten zoals het effect van riluzol gevonden worden. Het is belangrijk dat de onderzoeksgroep groot genoeg is om een uitspraak te kunnen doen over het effect van lithium aangezien er nogal wat variatie is in het natuurlijke beloop van de ziekte.
Resultaten LITRA studie
In juli 2011 is de LITRA studie beëindigd. Dit onderzoek werd uitgevoerd vanuit ALS Centrum Nederland. Sinds november 2008 hebben er in het totaal 133 patiënten meegedaan. Zij werden gevolgd in het UMC Utrecht, het AMC in Amsterdam en het UMC St. Radboud in Nijmegen. Helaas was er geen verschil tussen de patiënten die met lithium werden behandeld in vergelijking met de patiënten die placebo (nepmedicijn) kregen. Dit resultaat wordt ondersteund door een soortgelijke conclusie van de lithium trial in Groot-Brittannië. ALS Centrum Nederland raadt daarom het gebruik van lithium af.
Meer informatie over de lithium studie is te vinden op de website van het Julius Center. Andere studies naar het effect van lithium bij ALS zijn te vinden op www.ClinicalTrials.gov.
Bronnen
Fornai F., Longone P., Cafaro L., Kastsiuchenka O., Ferrucci M., Manca M.L., et al. Lithium delays progression of amyotrophic lateral sclerosis. Proc Natl Acad Sci U S A 2008; 105(6): 2052-7.
Armon C. Is the lithium-for-ALS genie back in the bottle? Not quite. Neurology 2010; 75(7): 586-7.
Aggarwal S.P., Zinman L., Simpson E., McKinley J., Jackson K.E., Pinto H., et al. Safety and efficacy of lithium in combination with riluzole for treatment of amyotrophic lateral sclerosis: a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet Neurol 2010.
Chio A., Borghero G., Calvo A., Capasso M., Caponnetto C., Corbo M., et al. Lithium carbonate in amyotrophic lateral sclerosis: Lack of efficacy in a dose-finding trial. Neurology 2010; 75(7): 619-25.
