Het doel van stamceltherapie is om zieke of beschadigde weefsels en organen te ondersteunen en waar mogelijk te herstellen. Bij sommige soorten kanker wordt stamceltherapie al langere tijd ingezet. Gebruik ervan bij ALS wordt onderzocht, ook door ALS Centrum Nederland.
Stamceltherapie is een veelbelovende therapie binnen de geneeskunde. Een stamcel is een cel die in staat is om zich in een andere soort cel te ontwikkelen (differentiëren). Zo kan een stamcel zich differentiëren tot bijvoorbeeld een huidcel, een rode bloedcel of een zenuwcel en zieke of beschadigde weefsels en organen ondersteunen of zelfs herstellen. Ook op het gebied van spierziekten zoals ALS wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om stamcellen in te zetten als behandeling.
In het ALS Centrum concentreert het stamcelonderzoek zich rond het ontwikkelen van ziektemodellen om de onderliggende mechanismes die ALS veroorzaken beter te leren begrijpen. Bij patiënten nemen we huidbiopten af, waarna we deze huidcellen in een laboratorium met behulp van speciale technieken omzetten in stamcellen. Deze stamcellen worden dan tot motorische zenuwcellen gemaakt. Vervolgens worden de motorische zenuwcellen onderzocht om onderliggende ziektemechanismes op te helderen.
Stamcelonderzoek in het buitenland
In een recent Amerikaans onderzoek werd in 11 verschillende laboratoria gekeken naar de efficiëntie van stamceltherapie bij een muismodel voor ALS. (Een muismodel voor ALS is een muis met de ziekte ALS die gebruikt wordt voor onderzoek. Hierdoor hoeven geen echte mensen gebruikt te worden en hebben die ook geen kans op schade door het onderzoek.) Dit onderzoek liet gemiddeld een positief effect zien van de injecties met stamcellen. Een deel van muizen vertoonde een langzamer ziektebeloop en langere overleving.
Er waren bij de muizen geen aanwijzingen dat de stamcellen na transplantatie nieuwe motorische zenuwcellen maakten die de zieke zenuwen vervingen. Het gunstig effect, dat bij een deel van de muizen zichtbaar was, leek voort te komen uit de uitwerking van de getransplanteerde stamcellen op omliggende cellen.
De onderzoekers plaatsten twee belangrijke kanttekeningen bij het onderzoek. Ten eerste is ondanks het gebruik van gelijke stamcellen die op dezelfde manier waren voorbereid en hetzelfde muismodel (met dezelfde mutatie) een grote variatie te zien in effect tussen de verschillende muizen. Hoe dit komt is nog onduidelijk. Ten tweede is het nog onduidelijk hoe deze stamcellen een gunstig effect hebben op het ziektebeloop.
Visie van het ALS Centrum
Ondanks dat er veelbelovende stappen gedaan worden in stamcelonderzoek in het algemeen en bij ALS is het duidelijk dat er nog veel onderzoek moet worden verricht. Voorlopig is stamceltherapie bij ALS-patiënten alleen nog mogelijk in onderzoeksverband.
Meer informatie
Lees ook het webartikel ‘Hoop op toekomstige stamceltherapie: de visie van ALS Centrum Nederland’ met meer volledige uitleg over stamceltherapie en wat hier in de toekomst van de verwachten valt.