Vitamine D bij ALS

2 oktober 2023
Geschreven door:
wouter-van-rheenen
Wouter van Rheenen
Neuroloog

Samenvatting van het artikel

  • Vitamine D verhoogt het calciumgehalte in het bloed, wat belangrijk is voor het stevig houden van de botten en spieren. Ook speelt vitamine D een rol in celgroei en celdeling.
  • Het is vooralsnog niet overtuigend wetenschappelijk bewezen dat vitamine D-suppletie bij mensen met ALS de ziekteprogressie kan vertragen, spierkracht kan verbeteren of een lager risico geeft op vallen.

Er is groeiende aandacht voor de rol van vitamine D bij neurologische aandoeningen, waaronder ALS. Mensen met ALS hebben een groter risico op het ontwikkelen van een vitamine D-tekort dan gezonde mensen. Er is echter geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat het innemen van vitamine D-pillen de progressie van ALS kan vertragen, spierkracht verbetert of een lager risico geeft op vallen.

Wat is vitamine D?

Een vitamine is een voedingsstof die een mens nodig heeft voor de stofwisseling. Het menselijk lichaam kan in de regel zelf geen vitamines aanmaken, deze worden ingenomen via de voeding. Vitamine D is de uitzondering op deze regel. Vitamine D zit in voedingsmiddelen, zoals vette vis, levertraan en paddenstoelen, en het is toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. Desondanks is zonlicht de belangrijkste bron van vitamine D voor het menselijk lichaam. Onder invloed van uv-straling wordt in de huid previtamine D3 aangemaakt. De lever en nieren zetten deze previtamine D3 vervolgens om in vitamine D.

Waarom is vitamine D belangrijk?

Vitamine D is essentieel in de calciumhuishouding. Vitamine D verhoogt het calciumgehalte in het bloed, wat belangrijk is voor het stevig houden van de botten en spieren. Het voorkomt of verkleint de kans op aandoeningen, zoals de Engelse ziekte (rachitis) en botontkalking. Verder speelt vitamine D een rol in celgroei en celdeling, bijvoorbeeld in het immuunsysteem. Op verschillende websites wordt inmiddels door artsen geadviseerd om bij ALS vitamine D-pillen te slikken. Het innemen van extra vitamine D met pillen wordt vitamine D-suppletie genoemd.

Zijn er negatieve effecten van vitamine D-pillen?

Een te hoog vitamine D-gehalte is zeldzaam en kan alleen ontstaan bij langdurig gebruik van een zeer hoge dosering vitaminepillen: meer dan 100 microgram per dag gedurende langere tijd. Overdosering van vitamine D kan ervoor zorgen dat er een te hoog calciumgehalte in het bloed ontstaat (hypercalciëmie). Dit kan leiden tot klachten zoals vermoeidheid, spierzwakte en sufheid. Langdurige blootstelling aan zonlicht geeft geen risico op een teveel aan vitamine D.

Wat weten we over de relatie tussen vitamine D en ALS?

Vitamine D speelt een rol in lichaamseigen processen die gerelateerd worden aan ALS, bijvoorbeeld bij ontstekingen in het zenuwstelsel. Er zijn aanwijzingen dat een lager vitamine D-niveau in het bloed bij gezonde mensen gerelateerd is aan minder spierkracht en een hogere kans op vallen.

Een groep wetenschappers uit Canada heeft onderzoek gedaan naar het effect van het slikken van vitamine D-pillen op het functioneren van muizen met ALS. Een vitamine D-tekort gaf snellere verslechtering van de spierkracht. Een hoge dosering vitamine D gaf een verbetering van de spierkracht, maar ook symptomen van overdosering. Het positieve effect was klein, niet consistent en in vervolgonderzoek werd dit positieve effect niet gevonden. Verder gaf vitamine D-suppletie geen verbeteringen op gebied van leeftijd van aanvang van de ziekte, ziekteprogressie of levensverwachting.

Een groep internationale onderzoekers, verenigd in ALSuntangled, heeft het onderzoek naar ALS en Vitamine D op een rijtje gezet in een samenvattend review artikel. Zij vonden enkele studies naar het effect van vitamine D-suppletie bij mensen met ALS. Deze studies tonen aan dat zij, net als andere mensen met een chronische ziekte, een verhoogde kans hebben op een vitamine D-tekort. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt doordat zieke mensen minder vaak buiten komen dan gezonde mensen, en dus minder worden blootgesteld aan zonlicht. Er werd niet aangetoond dat vitamine D-suppletie bij mensen met ALS zonder vitamine D-tekort een vertraging geeft van de ziekteprogressie of levensverlenging.

De visie van het ALS Centrum

Er zijn aanwijzingen dat mensen met ALS een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een vitamine D-tekort. Het is dan ook te overwegen om dit te laten controleren bij de behandelend huisarts. Bij een vitamine D-tekort is het nuttig om vitamine D-pillen te nemen, om de klachten en gevolgen van een vitamine D-tekort te voorkomen. Het is vooralsnog niet overtuigend wetenschappelijk bewezen dat vitamine D-suppletie bij mensen met ALS de ziekteprogressie kan vertragen, spierkracht kan verbeteren of een lager risico geeft op vallen.

Heeft u feedback op dit artikel? Laat het ons weten!

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.