Op vrijdag 22 mei 2015 is Joost Raaphorst, neuroloog bij het Radboudumc en promovendus bij het ALS Centrum van het AMC, gepromoveerd op het proefschrift ‘Cognition and behaviour in motor neuron disease’.
Promotieplechtigheid
Motor neuron disease (MND) is een verzamelterm voor ALS, PSMA en PLS. MND staat dus voor een groep ernstige neurodegeneratieve aandoeningen waarbij progressief verlies van motorische neuronen leidt tot spierzwakte van de armen, benen, keelspieren en ademhalingsspieren. De gemiddelde overleving bij ALS bedraagt 3 tot 5 jaar na de eerste symptomen. Er is geen genezend of goed werkend medicijn, ondanks tientallen farmaceutische trials die veelbelovende resultaten in muismodellen en preklinische studies lieten zien, en ondanks grote vooruitgang in genetica en de neuropathologie.
Verdediging bij promotieplechtigheid
Een van de redenen van het falen van de farmaceutische trials is de complexiteit van het onderliggende mechanisme van MND. Er is toenemend bewijs dat er bij MND meer problemen zijn dan alleen het afsterven van de motorische zenuwcellen. Een deel van de MND-patiënten heeft zogenaamde niet-motorische symptomen, zoals cognitieve problemen en gedragsveranderingen, waarbij een overlap met frontotemporal dementia (FTD) is beschreven. Om de aard en pathofysiologie van MND te begrijpen is het noodzakelijk eerst goede beschrijvingen van het geheel van symptomen te verkrijgen en te bepalen waar de oorzaak van deze symptomen ligt.
Ondanks beschrijvingen van ALS-patiënten met een bijkomende (frontotemporale) dementia in de eerste helft van de 20e eeuw is de precieze aard en uitgebreidheid van hersenbetrokkenheid en het profiel van cognitieve stoornissen en gedragsveranderingen nog grotendeels onbekend. In dit proefschrift wordt nieuw bewijs geleverd ten aanzien van afwijkingen in hersenfunctie bij PSMA en ALS. Bij iets minder dan 20% van de patiënten met PSMA werden cognitieve stoornissen aangetoond, inclusief prefrontale hersenafwijkingen bij MRI-onderzoek. De hippocampus blijkt betrokken bij een deel van de patiënten met ALS en de cognitieve en gedragsprofielen van ALS(-FTD) worden beschreven.
Raaphorst en collega’s ontwikkelden een nieuw screeningsinstrument voor het vaststellen van gedragsveranderingen in de spreekkamer. Vervolgonderzoek richt zich op verdere verbetering van klinische tests, beeldvormend onderzoek van de hersenen met MRI en klinisch neurofysiologisch onderzoek. Daarnaast richt huidig onderzoek zich op het effect van cognitieve problemen en/of gedragsveranderingen op de overleving en kwaliteit van leven van ALS-patiënten.
Meer informatie
- Meer informatie over wetenschappelijk onderzoek naar ALS
- Lees de Nederlandse samenvatting van het proefschrift.
- Of klik op onderstaande afbeelding voor het volledige proefschrift.
Proefschrift Joost Raaphorst – ALS Centrum AMC