Onderzoekers van King’s College in Londen hebben ontdekt dat het gen TUBA4A een rol speelt bij het ontstaan van ALS. Verschillende Europese ALS centra verbonden binnen ENCALS, het European Network for the Cure of ALS, hebben samen deze studie mogelijk gemaakt.
De onderzoekers vergeleken het DNA dat voor eiwitten codeert in 275 patiënten met familiaire ALS met het DNA van gezonde controlepersonen. Daarbij vonden ze bij een klein deel van de onderzochte personen mutaties in het gen TUBA4A en die mutaties kwamen veel vaker voor in de groep ALS-patiënten. Om te onderzoeken of hun bevindingen echt klopten onderzochten ze in nog eens 272 patiënten met familiaire ALS en duizenden controlepersonen en het bleek dat mutaties in dit gen inderdaad vaker voorkomen in ALS-patiënten.
In de studie waren ook Nederlandse patiënten en controlepersonen opgenomen. Deze DNA-profielen vanuit Project MinE hebben de data voor de studie aangevuld. Hiermee heeft het ALS Centrum Nederland bijgedragen aan deze studie. Ook andere ALS centra verbonden binnen ENCALS, het European Network for the cure of ALS, hebben meegewerkt aan het onderzoek, samen met Amerikaanse ALS centra. Door deze internationale samenwerking kan bij studies de data van zoveel mogelijk patiënten worden gebruikt en kunnen studies zo betrouwbaar mogelijke resultaten rapporteren.
TUBA4A codeert voor het eiwit tubuline alpha 4A dat belangrijk is voor het ‘cytoskelet’ van zenuwcellen. Het cytoskelet is een netwerk van eiwitdraden en buisjes en zorg ervoor dat een cel zijn vorm behoudt. Daarnaast wordt het gebruik voor transport binnen de cel. De Engelse onderzoekers lieten zien dat de ALS-geassocieerde veranderingen in het gen ook tot een verstoord eiwit leidt en tot een verminderde werking van het cytoskelet. Daarmee maken ze aannemelijk dat de DNA-veranderingen die gevonden zijn in TUBA4A ook daadwerkelijk bijdragen aan het ontstaan van ALS.
Aanknopingspunten voor een behandeling
Eerder zijn er al andere ALS-genen gevonden die de familiaire vorm van ALS veroorzaken, bijvoorbeeld de ALS- genen TARDBP (TDP43), FUS, ATXN2, VAPB, en C9orf72. Echter voor ongeveer 40 procent van patiënten met familiaire ALS is het nog onbekend welke mutatie ALS veroorzaakt. De vondst van TUBA4A is dus goed nieuws. De vondst van de nu bekende ALS-genen helpt om te kunnen onderzoeken wat er mis gaat in de motorische zenuwcellen van ALS-patiënten. Dit onderzoek geeft aanknopingspunten voor het ontwikkelen van een effectieve behandeling voor ALS. Onderzoekers proberen bijvoorbeeld een gentherapie te ontwikkelen voor het ALS-gen SOD1.
De oorzaak van de sporadische vorm van ALS ligt hoogstwaarschijnlijk ook in het erfelijk materiaal. Maar over de genen die hierbij, mogelijk in wisselwerking met elkaar, een rol spelen is nog heel weinig bekend. Daarom is Project MinE opgezet, het grootste genetische project wereldwijd. Het doel van Project MinE is om de oorzaak van de sporadische vorm van ALS te vinden.
Meer informatie over TUBA4A vind u op de website van ENCALS, het Europese netwerk van ALS centra, en in het volgende filmpje.
Meer informatie over erfelijkheid van ALS
- Meer informatie over erfelijkheid van ALS.
- Meer informatie over genetisch onderzoek naar familiaire ALS op het ALS Centrum Nederland.
- Informatie over al het genetisch onderzoek van ALS Centrum Nederland.